Γιορτή στο βιβλιοπωλείο Λεμόνι για τα γενέθλια του Λευκάδιου Χερν

Την Παρασκευή 26 Ιουνίου το απόγευμα στη δροσερή αυλή του βιβλιοπωλείου Λεμόνι (Ηρακλειδών 22, Θησείο) γιορτάσαμε την 164η επέτειο των γενεθλίων του Λευκάδιου Χερν, την κυκλοφορία των τριών βιβλίων του στα ελληνικά και την έναρξη της συνεργασίας μας.

Για την περίσταση έφτιαξα μία αφίσα.

Η αφίσα που σχεδίασα για τα 164 χρόνια από τη γέννηση του Λευκάδιου Χερν.

Το βιβλιοπωλείο Λεμόνι και τα τρία βιβλία του Λευκάδιου Χερν

Τέτη Σώλου και Τάκης Ευσταθίου

Ζωή Σαβίνα, Τέτη Σώλου και Μαριανίκη Δομπαράκη

και η γάτα Λεμονίτα στη θέση που προτιμάει να ξαπλώνει, όταν γίνονται ομιλίες.

Συνέντευξη της Τέτης Σώλου στον Ηλία Γεωργάκη 22-6-2014

Ενόψει του μεγάλου Ελληνο-Ιαπωνικού Συμποσίου και των εγκαινίων του Ιστορικού Κέντρου Λευκάδιος Χερν που θα γίνουν σε λίγες μέρες στη Λευκάδα, ο δημοσιογράφος Ηλίας Γεωργάκης ετοίμασε μια σειρά συνεντεύξεων με τα μέλη της «οικογένειας του Λευκάδιου Χερν». 

Τέτη Σώλου: Μεταφράζοντας τον Λευκάδιο Χερν
Συνέντευξη στον Ηλία Γεωργάκη

H Τέτη Σώλου, είναι μεταφράστρια των έργων του Λευκάδιου  Χερν, συγγραφέας και εικαστικός καλλιτέχνης. Μια σημαντική προσωπικότητα της τέχνης  και γνωστή δημιουργός. Ένας ανθρωπος που σε γοητεύει από την πρώτη στιγμή. Πρόσφατα κυκλοφορησαν το «Ιαπωνικό Μωσαϊκό», το «Καϊντάν» και το «Κοττό», τρία βιβλία του Λευκάδιου Χερν στα ελληνικά σε μετάφραση της Τέτης Σώλου. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι έναν αιώνα και πλέον μετά την πρώτη τους έκδοση, τα τρία έργα του Λευκάδιου Χερν κυκλοφορούν ξανά στην ολοκληρωμένη μορφή τους. Το «Κοττό» και το «Ιαπωνικό Μωσαϊκό» κυκλοφορούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα και στην ελληνική γλώσσα.

Μάλιστα κυκλοφορούν φέτος, που είναι η επέτειος των 110 χρόνων από τον θάνατό του Χέρν και των 150 χρόνων από την Ένωση των Νησιών του Ιονίου με την Ελλάδα και καλωσορίζουν τον Λευκάδιο που επιστρέφει στη μητρική γη. Καθένα απ' αυτά τα βιβλία είναι δεκαοχτώ μήνες δουλειάς που γινόταν χωρίς την ελπίδα ότι τα βιβλία θα εκδοθούν. Οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι που είχε προσεγγίσει η Τέτη Σώλου στην αρχή, θεωρούσαν τον Χερν αντιεμπορικό. Αργότερα η οικονομική κρίση τους έκανε ακόμα πιο επιφυλακτικούς. Στην Αυστραλία, όμως, το «Ταμείο Παγκόσμιας Κυθηραϊκής Κληρονομιάς» και ο George C. Poulos είχαν όραμα να φτάσει ο μεγάλος συγγραφέας στους Έλληνες της Ελλάδας και της Διασποράς. 

Τι σημαίνει για σας ο Λευκάδιος Χερν;

Ένα ελεύθερο μυαλό, πνεύμα διεισδυτικό, αδάμαστο όραμα, ακαταπόνητη εργατικότητα και λυτρωτική δημιουργικότητα.

Ο Λευκάδιος Χερν βρήκε από την παιδική του ηλικία μέσα στα βιβλία τη στοργή που στερήθηκε και τα βιβλία έγιναν γονείς, συγγενείς, φίλοι και καταφύγιο. Μεγαλώνοντας μέσα σε ένα στείρο, θρησκόληπτο και συντηρητικό περιβάλλον στο Δουβλίνο ανακάλυψε μέσα στα βιβλία (αυτά τα ταριχευμένα μυαλά, όπως τα είχε χαρακτηρίσει κάποιος) το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και την ελληνική παιδεία και τα κατέκτησε.

Κανένα εμπόδιο δεν στάθηκε ούτε ανυπέρβλητο ούτε και δυνατότερο από το όραμά του. Αντιμετώπισε μεγάλα εμπόδια, ικανά να καταβάλλουν και να περιθωριοποιήσουν τον άνθρωπο. Η δυσμορφία που τον σημάδεψε στην εφηβία, η μοναξιά, η προδοσία, η απώλεια της πατρικής περιουσίας και τα επακόλουθά της: η φτώχεια, η πείνα και η εξαθλίωση που ήρθαν και στοιβάχτηκαν πάνω στα τραύματα της παιδικής του ηλικίας.

Ποια τεράστια ψυχική δύναμη είχε μέσα του αυτός ο άνθρωπος! Από πού την αντλούσε, πώς την τροφοδοτούσε;

Στα μέρη που έζησε, γνώρισε κι έγραψε γι’ αυτά δεν είναι ένας απλός παρατηρητής. Εισχώρησε στην ψυχή των ανθρώπων των διάφορων πολιτισμών και αντιλήφθηκε τον τρόπο σκέψης τους. Δεν είχε προκαταλήψεις, δεν έκανε διακρίσεις και αγκάλιαζε με ιδιαίτερη ευαισθησία τη διαφορετικότητα.

Η μεγάλη δύναμη της θέλησής του και η θηριώδης εργατικότητά του είναι εντυπωσιακές. Εργαζόταν ακατάπαυστα. Από τις Αναμνήσεις της συζύγου του μαθαίνουμε ότι μετά την εργασία του στο Πανεπιστήμιο, απ’ όπου εξοικονομούσε τα προς το ζην, κλεινόταν στο γραφείο του και έγραφε. Η συγγραφή ήταν για τον Λευκάδιο ψυχαγωγία και δεν τον κούραζε ποτέ. Και σκεφτείτε ότι λόγω του εφηβικού ατυχήματος είχε μείνει με ένα μάτι και αυτό μυωπικό! Για να γράψει κολλούσε τη μύτη του πάνω στο χαρτί. Άφησε πίσω του 4.000 τυπωμένες σελίδες, χωρίς να υπολογίσουμε σ’ αυτές την αλληλογραφία του και άλλα κείμενα.

Αυτή η πληθωρική δημιουργικότητα δεν ήταν μόνον ψυχαγωγία. Ήταν συγχρόνως λυτρωτική και ψυχοθεραπευτική για κείνον. Σε πρόσφατα συνέδρια ακούστηκαν εισηγήσεις ψυχολόγων που μας πληροφορούν ότι τα τραύματα της παιδικής ηλικίας και τα χτυπήματα που δέχτηκε αργότερα στη ζωή του, διατάραξαν την προσωπικότητά του. Τι τον προφύλαξε; Η εργατικότητα και η δημιουργικότητά του που δεν επέτρεψαν ποτέ στα συμπτώματα να εκδηλωθούν.

Για τους Ιαπωνες μαθητές του υπήρξε μεγάλος δάσκαλος και όχι μόνο της αγγλικής γλώσσας. Τους προέτρεπε να προσδιορίσουν την ταυτότητά τους μέσα από τη γνώση της παράδοσής τους. Και αυτό είναι ένα ελληνικό στοιχείο που διέθετε ο Χερν, γιατί δεν ξέρω ποιος άλλος λαός πάνω σ’ αυτή τη γη μπορεί να πηγαίνει μπροστά κοιτώντας πίσω, όπως οι Έλληνες.

Ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να αντλήσει πρότυπα, μαθήματα και λύσεις από τη ζωή και το έργο αυτού του οικουμενικού συγγραφέα, που «το ελεύθερο πνεύμα του γνώριζε ρίζες αλλά όχι σύνορα».

Ποια είναι η απήχηση στο κοινό του συγγραφικού εργου του Λευκάδιου Χέρν;

Εκατόν δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του τα έργα του Χερν δεν σταμάτησαν να τυπώνονται, να κυκλοφορούν και να διαβάζονται παγκοσμίως. Στην Ελλάδα παρ’ όλο που δεν είναι άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό περιμένει ακόμα να ανακαλύψουμε την ευρύτητα του έργου του. Για κάποιο λόγο οι Έλληνες εκδότες εστίασαν στις καταγραφές του της απόκοσμης ιαπωνικής παράδοσης και κυκλοφόρησαν διάφορες συλλογές ανθολογημένων ιστοριών. Κάποιες από αυτές σε προσεγμένες και ωραία μετραφρασμένες εκδόσεις. Ωστόσο ο Χερν δεν θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της Ιαπωνίας και κορυφαίος ερμηνευτής της στη Δύση λόγω των αλλόκοτων ιστοριών που μετέγραψε. Είναι ένας ποιητής που αγωνιούσε για ομορφιά και ζωγράφιζε με τις λέξεις, όπως ο ζωγράφος με τα χρώματα· ένα ελεύθερο πνεύμα, ένας σύγχρονος Οδυσσέας κι ένας οικουμενικός συγγραφέας.

Η ελληνική βιβλιογραφία μόλις φέτος περιέλαβε τις πρώτες ολοκληρωμένες εκδόσεις έργων του: Κοττό, Ιαπωνικό Μωσαϊκό και Καϊντάν. Με πλατιά αντίληψη, ευαισθησία, σεβασμό και όραμα την πρωτοβουλία της έκδοσης ανέλαβε το Ταμείο Παγκόσμιας Κυθηραϊκής Κληρονομιάς, ώστε να διαδοθεί το έργο του οικουμενικού Λευκάδιου Χερν σε ευρύτερο ελληνόφωνο αναγνωστικό κοινό, ώς τους Έλληνες της Διασποράς.

Ποια είναι η κεντρική ιδέα των εκδηλώσεων της επετείου των 110 χρόνων από τον θάνατο του Χερν που θα διεξαχθούν τον Ιούλιο του 2014 στη Λευκάδα;

Ο Λευκάδιος Χερν ταξιδεψε πολύ. Γύρισε τον μισό κόσμο, πριν καταλήξει στην Ιαπωνία, την χώρα όπου έζησε τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια της ζωής του. Σε ηλικία δύο χρόνων άφησε την Ελλάδα κι έκανε το πρώτο μακρινό του ταξίδι στην Ιρλανδία. Αργότερα ακολούθησαν και άλλα: Γαλλία, Αγγλία, Αμερική, Νέα Ορλεάνη, Καραϊβική, Δυτικές Ινδίες και τέλος Ιαπωνία. Ο Λευκάδιος Χερν έφευγε πάντα χωρίς να επιστρέφει και πάντα κουβαλούσε τα φαντάσματα και τα σκοτάδια που στοίχειωσαν τα παιδικά του χρόνια.

Φέτος επιστρέφει στη γη όπου είδε το πρώτο φως, στη Λευκάδα. Το όνομα αυτής της γης κράτησε όταν εγκατέλειψε το ένα από τα δύο βαπτιστικά του ονόματα, το Πατρίκιος, και υπέγραφε ως Λευκάδιος Χερν. Το φως της Λευκάδας είχε σαν μακρινή θύμηση μέσα του κι είναι αυτό το ζωντανό φως που θα διαλύσει τα φαντάσματα και τα σκοτάδια. Ο σύγχρονος Οδυσσέας γυρίζει πανηγυρικά στον τόπο του.

Το Ελληνο-Ιαπωνικό Συμπόσιο είναι ασφαλώς πολύ σπουδαίο με εκλεκτούς εισηγητές και ενδιαφέροντα θέματα, καθώς και οι παραστάσεις που θα έχουμε τη σπάνια τύχη να δούμε με τους διάσημους Σίρο Σάνο και Κιότζι Γιαμαμότο, και το πανάκριβο κουκλοθέατρο Μπουνρακού, που είναι δώρα των Ιαπώνων φίλων. Ωστόσο, όταν οι φίλοι γυρίσουν στον τόπο τους, και η χαρά και η συγκίνηση δώσουν τη θέση τους στην καθημερινή μας ζωή, αυτό που θα μείνει στη Λευκάδα και θα μας κάνει περήφανους είναι το Ιστορικό Κέντρο Λευκάδιου Χερν, το πρώτο μουσείο του Λευκάδιου Χερν σ’ ολόκληρη την Ευρώπη.

H εμπειρία σας από τη μετάφραση των βιβλίων του Λευκάδιου Χέρν;

Ο Λευκάδιος Χερν μπήκε στη ζωή μου το 2006, όταν άρχισα να μεταφράζω έργα του για προσωπική μου ευχαρίστηση. Από τότε, παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητες, ασχολούμαι συστηματικά με τη μετάφραση των έργων του. Έχω μεταφράσει αποσπάσματα από διάφορες περιόδους. Το ενδιαφέρον μου, όμως, επικεντρώνεται στα έργα που έγραψε κατά την παραμονή του στην Ιαπωνία. Μέχρι σήμερα έχω ολοκληρώσει τη μετάφραση τριών μεγάλων έργων του: Ιαπωνικό Μωσαϊκό, Κοττό και Καϊντάν, (που είχα την τύχη και την τιμή να εκδοθούν από το Ταμείο Παγκόσμιας Κυθηραϊκής Κληρονομιάς στην επέτειο των 110 χρόνων από τον θάνατο του Χερν) και τα πέντε τεύχη των Japanese Fairy Tales. Συνεχίζω μεταφράζοντας το Shadowings με σκοπό να μεταφράσω όλα τα έργα του της περιόδου της Ιαπωνίας.

Καμιά φορά, αυτά που κάνουμε για προσωπική ευχαρίστηση είναι ένας τεράστιος όγκος δουλειάς που για να γίνει θέλει χρόνο και προσπάθεια. Για το καθένα από τα τρία μεγάλα έργα χρειάστηκαν 18 μήνες. Αν όσο έχω μελετήσει για τις υποσημειώσεις της Μεταφράστριας στα βιβλία του Χερν, είχα μελετήσει για το πτυχίο, κάτω από άριστα δεν θα έπεφτα.

Μέσα από τον Χερν γνωρίζω την ιαπωνική ψυχή, μια ψυχή που θα μείνει για πάντα άγνωστη σ’ εμάς, τον πολιτισμό και την καλλιέργεια ανθρώπων που ήδη από την εποχή του Χερν είχαν γινει σκόνη, για να σχηματίσουν άλλους γαλαξίες που δεν έχουν φτιαχτεί ακόμα. Πανανθρώπινες αξίες, ήθος και σεβασμό που ανακαλύπτει και αναδεικνύει το ηθικό εύρος του Χερν διαλύοντας προκαταλήψεις, ενοχές, φόβους και στεγανά. Ψηλαφώ την προσέγγιση και την φιλοσοφία ενός αγνωστικιστή, όπως ο ίδιος αποκαλεί τον εαυτό του, για τον οποίο η ζωή είναι μία και χωράει το ίδιο μέσα σε μια δροσοσταλίδα ή σε ολόκληρο το σύμπαν, και ο θάνατος δεν είναι απώλεια. Ενός αγνωστικιστή που χαρακτηρίζεται από σέβας, σημάδι «της σίγουρης, τρανής ψυχής», όπως θα έλεγε ο Καζαντζάκης.

Τάκης Ευσταθίου, Μπον και Σόκο Κοϊζούμι

 Τακης Ευσταθίου;

Από το καλοκαίρι του 2014 και μετά δεν νομίζω ότι θα μιλάμε στην Ελλάδα για τον Λευκάδιο Χερν χωρίς αναφορά στον Τάκη Ευσταθίου. Είναι ο άνθρωπος που έφερε τον Λευκάδιο Χερν στην πατρίδα του.

Είναι ένας άνθρωπος της τέχνης και του κόσμου, που έχει κατανοήσει βαθιά το πνεύμα του Λευκάδιου –ίσως γιατί διαθέτει την ίδια ευρεία αντίληψη και διαπνέεται από την ίδια αγάπη για το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και πολιτισμό– και που έχει εργαστεί και εργάζεται ακούραστα για τη διάδοσή του παγκοσμίως. Είναι ο εμπνευστής του The Open Mind of Lafcadio Hearn και βρίσκεται πίσω από δωρεές πολύτιμων βιβλίων και αντικειμένων της συλλογής του σε μουσεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Είναι μια τεράστια προσωπικότητα προικισμένη με αφιλοκέρδεια, όραμα, επιμονή, εργατικότητα, ευρύτητα πνεύματος, εκλεκτό γούστο και χιούμορ καθώς και άλλα χαρίματα που κάποιος άξιος βιογράφος θα κάνει γνωστά. Η γνωριμία μου μαζί του τον Δεκέμβριο του 2012 υπήρξε καθοριστική και από τις σημαντικότερες της ζωής μου. Το ενδιαφέρον του και η υποστήριξή του για την εργασία μου εκφράστηκαν έμπρακτα παραχωρώντας μου πρόσβαση στα πλούσια αρχεία του και αφιερώνοντάς μου άφθονο προσωπικό χρόνο για να μου πει τη γνώμη του, για να μου δώσει τη συμβουλή του, την καθοδήγησή του και πλήθος πληροφοριών, αλλά και για να μοιραστεί μαζί μου ένα έξυπνο αστείο ή έναν απολαυστικό καφέ. Γι’ αυτά και για άλλα πολλά τον ευχαριστώ θερμά.

Με το χάρισμα που διαθέτει να διακρίνει ταλέντα και να ενώνει αταίριαστους –φαινομενικά– ανθρώπους σε μια ομάδα με κοινό σκοπό ή καλύτερα σε μια οικογένεια, δημιούργησε έναν κύκλο ανθρώπων, την οικογένεια του Λευκάδιου Χερν, όπως την αποκαλεί, στην οποία εργαζόμαστε ο καθένας στον τομέα του και συνεργαζόμαστε με πνεύμα άμιλλας, αμοιβαίας εκτίμησης και αλληλοϋποστήριξης. 

Αθήνα 22 Ιουνίου 2014

Η συνέντευξη δημιοσιεύτηκε για πρώτη φορά

ΚΛΙΚ

Αναδημοσιεύτηκε σε διάφορους ιστότοπους και ιστολόγια. Ένα από αυτά:
Lefcada News

Συνοδεύεται από βιογραφικό σημείωμα, που μπορείτε να διαβάσετε

ΚΛΙΚ

Συνέντευξη της Τέτης Σώλου στον Ηλία Γεωργάκη

Ενόψει του μεγάλου Ελληνο-Ιαπωνικού Συμποσίου και των εγκαινίων του Ιστορικού Κέντρου Λευκάδιος Χερν που θα γίνουν σε λίγες μέρες στη Λευκάδα, ο δημοσιογράφος Ηλίας Γεωργάκης ετοίμασε μια σειρά συνεντεύξεων με τα μέλη της «οικογένειας του Λευκάδιου Χερν». Μπορείτε να διαβάσετε τη δική μου συνέντευξη στον παρακάτω σύνδεσμο. 

ΚΛΙΚ

Επίσης

Μπορείτε να διαβάσετε τη συνέντευξη της Μαρίας Γενιτσαρίου, εικαστικού και επιμελήτριας του Ιστορικού Κέντρου Λευκάδιος Χερν, στον Ηλία Γεωργάκη

ΚΛΙΚ

Κοττό, Ιαπωνικό Μωσαϊκό και Καϊντάν του Λευκάδιου Χερν στα ελληνικά

Έτοιμο το Ιαπωνικό Μωσαϊκό! Έτοιμο και το Καϊντάν! Μαζί με το Κοττό, που προηγήθηκε εδώ και λίγες εβδομάδες, ολοκληρώθηκε το πρώτο μέρος της σειράς «Λευκάδιος Χερν» με τα τρία βιβλία του Λευκάδιου Χερν στα ελληνικά, στην ολοκληρωμένη μορφή τους, ακριβώς όπως στην πρώτη έκδοση που είδε και ενέκρινε ο συγγραφέας. Κυκλοφορούν φέτος, το 2014, που είναι η επέτειος των 110 χρόνων από τον θάνατό του και των 150 χρόνων από την Ένωση των Νησιών του Ιονίου με την Ελλάδα και καλωσορίζουν τον Λευκάδιο που επιστρέφει στη μητρική γη.

Όταν πήρα τα πρώτα βιβλία στα χέρια μου, τα πήγα κατευθείαν στον αγαπητό μου κ. Τάκη Ευσταθίου, στον άνθρωπο στο οποίου το όραμα, την πρωτοβουλία και τις προσπάθειες οφείλεται το Open Mind of Lafcadio Hearn, που διατηρεί και διαδίδει το έργο και το πνεύμα του Λευκάδιου Χερν παγκόσμια. Χωρίς λόγια και με πολλή συγκίνηση τοποθέτησε δίπλα στα καινούργια βιβλία του 2014 τις πρώτες εκδόσεις των ίδιων έργων που έχει στην πλούσια συλλογή του και τα φωτογράφισε. 

Εγώ, φωτογράφισα τα τρία βιβλία του Λευκάδιου Χερν πάνω στο ξύλινο γραφείο που δουλεύτηκαν οι μεταφράσεις μαζί με το μικρό γλυπτό του Μασάκι Νόντα, που βρίσκεται πάντα δίπλα μου.  

Καθένα απ' αυτά τα βιβλία είναι δεκαοχτώ μήνες δουλειάς που γινόταν χωρίς την ελπίδα ότι τα βιβλία θα εκδοθούν. Οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι που είχα προσεγγίσει στην αρχή, θεωρούσαν τον Χερν αντιεμπορικό. Αργότερα η οικονομική κρίση τους έκανε ακόμα πιο επιφυλακτικούς. Στην Αυστραλία, όμως, το «Ταμείο Παγκόσμιας Κυθηραϊκής Κληρονομιάς» και ο George C. Poulos είχαν όραμα να φτάσει ο μεγάλος συγγραφέας στους Έλληνες της Ελλάδας και της Διασποράς. 

Ίσως έπρεπε να το είχα σκεφτεί ότι η ίδια πολυπολιτισμικότητα που χαρακτήριζε τον Χερν και την έκδοση των έργων του (τα βιβλία που έγραφε στην Ιαπωνία εκδίδονταν στην Αμερική), θα χαρακτήριζε και την έκδοση των ελληνικών μεταφράσεών του. 

Συμπτώσεις ίσως. Ο Ντένης Τζαννάτος, δημοσιογράφος και γελοιογράφος, που έκανε τις διορθώσεις των βιβλίων και ο Ηλίας Ταμπακέας, σκιτσογράφος και δάσκαλος σκίτσου, που έκανε την επιμέλεια και παραβολή αγγλικού–ελληνικού κειμένου έχουν ισχυρούς δεσμούς εκτός Ελλάδας.

Κοιτάζω τα βιβλία, τα καμαρώνω, τα αγγίζω, τα ξεφυλλίζω, τα μυρίζω κι αναρωτιέμαι αν είναι αλήθεια ή μια δυνατή ανάμνηση ή μήπως ένα ζωντανό όνειρο. Αναθυμάμαι τα λόγια του Λευκάδιου στη σύζυγό του το πρωινό της μέρας του θανάτου του:

«Έκανα ένα μακρύ μακρύ ταξίδι χτες τη νύχτα. Αλλά τώρα να 'μαι που καπνίζω στη βιβλιοθήκη του σπιτιού μας στο Νίσι Όκουμπο. Στ’ αλήθεια η ζωή και ο κόσμος είναι παράξενα. Έκανα πράγματι ένα ταξίδι χτες τη νύχτα; Ή είναι όνειρο το ότι κάθομαι εδώ και καπνίζω;».

Ομιλία για τον Λευκάδιο Χερν στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας-Ακράτας

Όταν η υπεύθυνη του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κλειτορίας-Ακράτας με προσκάλεσε να πάρω μέρος στο διήμερο που οργανώνουν κάθε χρόνο με τη συνεργασία της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, δέχτηκα ευχαρίστως και δεν δίστασα καθόλου να επιλέξω το θέμα της εισήγησης στο σεμινάριο που θα έκανα την πρώτη μέρα στους εκπαιδευτικούς, καθώς και το θέμα του εργαστηρίου που θα έκανα την επόμενη με τα παιδιά και τους δασκάλους τους.

Θα ήταν ο Λευκάδιος Χερν! 

Ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να πάρει σπουδαία μαθήματα για την αγάπη και την προστασία της φύσης μελετώντας το έργο του Λευκάδιου Χερν. Η ευγένεια και η λεπτότητα που αντιμετώπιζε τη φύση και τα πλάσματά της, έχουν αποτυπωθεί στις ιστορίες του και η πρωτοτυπία τους μπορεί να εμπνεύσει τον εκπαιδευτικό ώστε να δημιουργήσει καινούργιες δράσεις για τους μαθητές του. Και ακόμα η συγκριτική μελέτη των δύο πανάρχαιων πολιτισμών, του ελληνικού και του ιαπωνικού, μπορεί να δώσει άφθονη τροφή στη φαντασία και να δημιουργήσει πρωτότυπα θέματα, ερωτήματα και δραστηριότητες.

Βιβλία, φυλλάδια και κάρτες του Κέντρου Περιβαλλοντικης
Εκπαίδευσης Κλειτορίας-Ακράτας και φωτογραφία του Λευκάδιου Χερν.

Παρόντες εκπαιδευτικοί, σχολικοί σύμβουλοι, συγγραφείς-εισηγητές, φίλοι του ΚΠΕ που ενδιαφέρονταν για τις εργασίες του σεμιναρίου και οι εργαζόμενοι του ΚΠΕ.

Δεν σας κρύβω ότι είχα τρακ προτού αρχίσει το σεμινάριο. Για τους περισσότερους η εισήγησή μου θα ήταν η πρώτη γνωριμία τους με τον Λευκάδιο Χερν και το σπουδαίο έργο του. Η εισαγωγική ομιλία του βιολόγου κ. Μοσχόπουλου που εξέθεσε τα ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητες του ΚΠΕ αφορούσε στην αναζήτηση αξιών πάνω στις οποίες στηρίζεται η σχέση μας με το περιβάλλον, στα προγράμματα του ΚΠΕ (π.χ. μελέτη των μικροοργανισμών του νερού ή το θέμα «Ακούμε ένα δέντρο») καθώς και στα προγράμματα ειδικής αγωγής.
Ευτυχής σύμπτωση! Για καθένα από τα ενδιαφέροντα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που άκουγα να αναφέρει ο κ. Μοσχόπουλος, ερχόταν στον νου μου μια παράγραφος από τον Λευκάδιο Χερν. Έτσι έγινε μια όμορφη εισαγωγή στην εισήγησή μου. Ήμασταν στο ίδιο μήκος κύματος! Ο Λευκάδιος για άλλη μια φορά έκανε το θαύμα του. 

Το ενδιαφέρον με το οποίο έγινε δεκτή η εισήγησή μου ήταν τόσο ζωντανό που σχεδόν το εισέπνεα. Δεν ακουγόταν ούτε κιχ! Άγγιζε όλους η οδύσσεια ενός ανθρώπου που βρήκε μέσα στα βιβλία τη στοργή που στερήθηκε, που κατάκτησε μόνος του το ελληνικό πνεύμα, γύρισε τον μισό κόσμο με το όραμά του ψηλότερα από τις κακουχίες και με τον χαρακτήρα ακέραιο, με πνεύμα διεισδυτικό, με πλατιά αντίληψη χωρίς να κάνει διακρίσεις και να έχει προκαταλήψεις, έχοντας ευαισθησία για τη διαφορετικότητα, αγάπη για την παράδοση και σεβασμό για τη φύση. 

Λίγο πριν το τέλος της εισήγησης χτύπησε ένα κινητό. Φαίνεται πως ήμουν εντελώς μέσα στον κόσμο του Λευκάδιου και ο ήχος του με επανέφερε απότομα. Χρειάστηκα λίγο χρόνο για να συγκεντρώσω ξανά τη σκέψη μου, μια και μιλάω από στήθους χωρίς γραπτά μπροστά μου. Σώπασα για μερικά δευτερόλεπτα. Η ίδια σιωπή επικράτησε και στο ακροατήριο. Κανείς δεν μίλησε, κανείς δεν κινήθηκε περιμένοντας την ομιλήτρια να συνεχίσει. Ήταν στ' αλήθεια συγκινητικό. Γι' αυτό λέω ότι ο Λευκάδιος για άλλη μια φορά έκανε το θαύμα του.

«Δεν γνωρίζαμε τον Λευκάδιο Χερν», μου είπε κάποιος εκπαιδευτικός, «μα τώρα θα αναζητήσουμε τα έργα του».

Ελπίζω και εύχομαι οι εκπαιδευτικοί να γνωρίσουν και να μεταφέρουν τις αξίες του Λευκάδιου στους μαθητές τους.  Όπως λέει ο αγαπητός μου κ. Ευσταθίου: «Δεν έχει καμία σημασία ν' αφήσεις στους απογόνους χρήματα. Παιδεία και αξίες είναι ο πραγματικός θησαυρός που πρέπει να κληρονομήσουν».  

Θέλω να ευχαριστήσω το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για την πρόσκληση και για την ευκαιρία που έδωσε να γίνουν εισηγήσεις καινούργιων θεμάτων στους εκπαιδευτικούς που παρακολούθησαν το σεμινάριο. Το έργο του Λευκάδιου Χερν «Ματιές στην Άγνωστη Ιαπωνία» διδασκόταν στα σχολεία της Ιαπωνίας επί δεκαετίες. Στην Ελλάδα μόλις φέτος τα ελληνικά σχολεία ασχολήθηκαν με τον Λευκάδιο Χερν επ' ευκαιρία του Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού και που τα βραβεία του απονεμήθηκαν στο πλαίσιο του Συνεδρίου που έγινε τον Μάιο στη Λευκάδα. 

Η προσέγγιση της προσωπικότητας του Λευκάδιου Χερν μπορεί να προσφέρει καινούργιες ιδέες και τη βεβαιότητα ότι η παιδεία, η συνείδηση και η πίστη στο όραμα είναι θεμέλια για τον άνθρωπο.

Ομιλία για τον Λευκάδιο Χερν στο «Καφέ της Πολυγλωσσίας»

Η αφίσα που σχεδίασα από κοινού με τον Ηλία Ταμπακέα
για τη 2η Γιορτή Πολυγλωσσίας

Η αφίσα που σχεδίασα για το Καφέ της Πολυγλωσσίας

Το ενδιαφέρον για τον Λευκάδιο Χερν ολοένα και μεγαλώνει. Η Θεσσαλονίκη, πάντα ευαίσθητη στα θέματα της πολυπολιτισμικότητας και της πολυγλωσσίας, αγαπάει ιδιαίτερα τον Λευκάδιο Χερν που με τη ζωή και το έργο του γεφύρωσε πολιτισμούς. Προσκαλεσμένη από τους διοργανωτές της 2ης Γιορτής Πολυγλωσσίας της Θεσσαλονίκης έκανα μία ομιλία για τον μεγάλο συγγραφέα, που έγινε στο «Καφέ της Πολυγλωσσίας» την πρώτη μέρα της γιορτής στις 30 Μαΐου. Η ομιλία συνοδεύτηκε από οπτικοακουστικό υλικό με πλούσιες εικόνες, που ετοίμασε ο Ηλίας Ταμπακέας. Προλόγισε η Δρ. Αργυρώ Μουμτζίδου, που είναι η ψυχή της διοργάνωσης. 

• Η κ. Μάγδα Καραγιαννιώτου-Μυστικού, δημοσιογράφος και εικαστικός συντάκτης μας τίμησε με την παρουσία της και έγραψε: «Η κα Ρέα Μουμτζίδου προλόγισε την Τέτη Σώλου, η οποία με την σειρά της εδωσε με τον δικό της τρόπο μια περιήγηση στην ζωή του μεγάλου άνδρα Λευκαδίου Χερν και ολοι παρακολουθήσαμε με πολυ ενδιαφέρον τα δρώμενα του με επιλεγμένες εικόνες απο την Τέτη Σώλου. Ήταν μια πολύ όμορφη και με ενδιαφέρον ομιλία που άξιζε να είσαι εκεί και να την ακούς».

• Η κ. Λία Καδέρογλου, συγγραφέας του βιβλίου «Η Ουρανία στη Γη», έγραψε: «Ο βίος και το ελεύθερο πνεύμα του Λευκάδιου Χερν όπως παρουσιάστηκε από την Τέτη ήταν μία από τις πιο φωτεινές στιγμές της γιορτής. Και όπως προέτρεψε το κοινό, σας προτρέπω κι εγώ "αν θέλετε να αγκαλιάσετε τη διαφορετικότητα, βάλτε στη βιβλιοθήκη σας μερικά βιβλία του Χερν"».