Τέσυ Μπάιλα

Μελετώντας τον Λευκάδιο Χερν, ολοένα και πιο συχνά βρίσκομαι μπροστά στο ζήτημα της πανάρχαιας ομοιότητας των δύο μεγάλων πολιτισμών: του ελληνικού και του ιαπωνικού. 

Τυχαίνει να μην γνωρίζω προσωπικά την Τέσυ Μπάιλα. Γνωρίζοντας όμως το βιβλίο της «Το παραμύθι της βροχής» και την αγάπη της για την Ιαπωνία, πήρα το θάρρος να της ζητήσω ένα μικρό και προσωπικό κείμενο με τις σκέψεις, τις εντυπώσεις και τα συναισθήματα που γέννησε η εμπειρία του ταξιδιού της στη χώρα των χρυσανθέμων και η επαφή της με τους Ιάπωνες φίλους και συνεργάτες της. Το κείμενο ήρθε γρήγορα, ένα κείμενο ζωντανό που μας παρασέρνει σε μια πανέμορφη Ιαπωνία όπου η υψηλή τεχνολογία συνυπάρχει με τις παμπάλαιες παραδόσεις, κι έχω τη χαρά να σας το παρουσιάσω με τις ευχαριστίες μου στη συγγραφέα.

Δυο λόγια για την Ιαπωνία της καρδιάς μου

Ξεκίνησα πριν μερικά χρόνια για την Ιαπωνία, καλεσμένη του Πανεπιστημίου Gakugei στο Τόκιο για μια ατομική έκθεση φωτογραφίας με θέμα: «Η Ελλάδα στο φως του Ελύτη». Το ταξίδι μεγάλο, όμως έγινε για μένα μια προσωπική εμπειρία ζωής, καθώς με έφερε σε επαφή με έναν μοναδικό λαό.

Η έκθεση φωτογραφίας κράτησε έξι μέρες. Η επαφή μου με τους επισκέπτες της έκθεσης όλες αυτές τις μέρες μου έδειξε πόσο πολύ ο ιαπωνικός λαός αγαπά την Ελλάδα, τον πολιτισμό της, τη μουσική της, την εικόνα της. Και με έκανε να σκεφτώ ποια φιλοσοφία μετατράπηκε σε στάση ζωής, κάνοντας αυτούς τους ανθρώπους να είναι και να συμπεριφέρονται τόσο μεγαλόθυμα. Κι έτσι άρχισα να διαβάζω για τη χώρα αυτή των μεγάλων αντιθέσεων, τη χώρα της σκληρής βίας των παλιών πολεμιστών και της θηλυκής γλυκύτητας των γυναικών της. Τη χώρα του βουδισμού, που οι πρώτες απεικονίσεις του εκεί έδειχναν τον Βούδα όμοιο με τον θεό Απόλλωνα.

Η έκπληξή μου μεγάλωσε όταν, μελετώντας για την Ιαπωνία, κατάλαβα τη μοναδική σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε δυο τόσο μακρινούς πολιτισμούς, όταν διαπίστωσα ότι ο Πυθαγόρας είχε μιλήσει για όλα όσα και ο Βούδας είχε πει στην Ιαπωνία. Τότε ήταν που σκέφτηκα να γράψω «Το παραμύθι της βροχής» σε μια προσπάθεια να δείξω όλα όσα  υπάρχουν και συνδέουν στο βάθος τον ελληνικό με τον ιαπωνικό πολιτισμό. Και αναζήτησα τις πιθανές αιτίες αυτής της σχέσης για να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι και γεωγραφικά οι δυο χώρες μοιράζονται εξίσου πολλά κοινά  και πως τελικά ίσως να ευθύνεται η σχέση τους με τη θάλασσα, το αρχιπέλαγος που βρέχει τις ακτές τους, για τη διαμόρφωση των πολιτισμών τους.

Το τοπίο ήταν μαγευτικό! Η Ιαπωνία είναι μια πανέμορφη χώρα, σε αντίθεση με την άποψη που έχουν γι’ αυτήν οι δυτικοί! Γεμάτη ορυζώνες και λουλούδια παντού. Πίσω από την καλογυαλισμένη βιτρίνα της σύγχρονης τεχνολογίας, των τεράστιων κτιρίων και των ασύλληπτων λεωφόρων της ιλιγγιώδους ανάπτυξης, η Ιαπωνία κρύβει μια παιδική καρδιά που παίζει σαμισέν  και χορεύει σε οτσαγιά για να διασκεδάσει. Παραμένει μια πλανεύτρα ανατολίτισσα, που σε κάθε της χαμόγελο ένα μεθυστικό άρωμα διαχέεται στην ατμόσφαιρα. Μια σαγηνευτική γκέισα που περπατά στους δρόμους των ανθισμένων κερασιών κρατώντας ανοιχτή τη χάρτινη ομπρέλα της ή χορεύει όλο χάρη στην αγκαλιά ενός σαμουράι. Τυλιγμένη στο καταπράσινο κιμονό της, γοητευτική και φιλήδονη, περηφανεύεται για την εκλεκτή πράγματι κουζίνα της, ισιώνει με ιδιαίτερη χάρη το όμπι  της και σερβίρει τσάι τους επισκέπτες της, ισορροπώντας πάνω στα μικροσκοπικά γκέττα  της.

Φίλη από παλιά με αρκετούς Ιάπωνες που με περίμεναν στο αεροδρόμιο ένιωσα από την πρώτη στιγμή τη ζεστασιά της φιλοξενίας που μοιράζεται γενναιόδωρα κάθε στιγμή. Η λεπτότητα των τρόπων, η ευγένεια ενός  χαμόγελου που πηγάζει από την καρδιά, μια κουβέντα σε ακατανόητη γλώσσα που μπορείς να αποκρυπτογραφήσεις μοναχά μέσα στο καθάριο βλέμμα και κυρίως μια μεγάλη αγκαλιά έγιναν για μένα συνώνυμα αυτού του ταξιδιού.

Περπάτησα πολύ μαζί τους, γεύτηκα την εκλεκτή κουζίνα τους, άκουσα τη μουσική τους, ήπια σάκε, έμαθα να βγάζω τα παπούτσια μου όταν μπαίνω σε κάποιο μέρος, φωτογράφισα τους ναούς τους, μύρισα τη γη τους, έμαθα την Ιστορία τους, αγάπησα τη φύση τους, ονειρεύτηκα τις ανθισμένες κερασιές και έβρεξα τα παπούτσια μου μέσα στους καταπράσινους ορυζώνες της πανέμορφης Φουκοσίμα. Ένιωσα τη δύναμη της ιαπωνικής γλώσσας, κοιμήθηκα στα ταταμί ενός παραδοσιακού πανδοχείου στο νησί Όσιμα, φόρεσα κιμονό, ταξίδεψα στο λαβύρινθο του ιαπωνικού μετρό, περιπλανήθηκα μέσα στη βροχή γύρω από τα ανάκτορα, πήρα το καραβάκι και πέρασα τον ποταμό Σουμίντα για να ζήσω μια εμπειρία μοναδική, πίνοντας καυτό τσάι σε ένα τειοποιείο, χωμένο μέσα στην καρδιά ενός πανέμορφου κήπου, κοιτάζοντας τη βροχή που δεν έλεγε να σταματήσει. Και κάπως έτσι μετέτρεψα λίγο καιρό μετά την εμπειρία αυτή σε ένα παραμύθι για μεγάλους, στο «Παραμύθι της Βροχής». Το κυριότερο όμως είναι ότι ένιωσα πως είναι να σε νοιάζεται κάποιος∙ να σκέφτεται από πριν τι θα χρειαστείς και να το αφήνει διακριτικά στην πόρτα σου το βράδυ για να είναι σίγουρος ότι θα το βρεις το πρωί.

 Και τότε κατάλαβα τι ήθελε να πει ο Καζαντζάκης, όταν έγραφε για την Ιαπωνία:

 «Ξεκίνησα για την Ιαπωνία ξέροντας μονάχα δυο γιαπωνέζικες λέξεις για να συνεννοηθώ μαζί της: σακουρά, που θα πει άνθος της κερασιάς, και κοκορό, που θα πει καρδιά. Ποιος ξέρει, έλεγα με το νου μου, μπορεί αυτές οι δυο απλότατες λέξεις να φτάνουν…».

Τέσυ Μπάιλα